Kritiek, dat krijgen we allemaal wel eens. Hoewel een compliment doorgaans gemakkelijker te verteren valt, is niet alle kritiek slecht. Opbouwende kritiek kan namelijk groeimogelijkheden creëren. De manier waarop de boodschap gebracht wordt, maakt echter een groot verschil. Hoe ga je ermee om als het op een aanvallende manier gebeurt? Hoe voorkom je dat je die boodschap té persoonlijk neemt en aan jezelf gaat twijfelen?
Conflictvermijdend vs discussielievend
Er zijn mensen die oprecht kunnen genieten van een goede discussie en er energie uit halen. Zelf heb ik niet zoveel met debatteren. Ik ben van nature immers conflictvermijdend en zoek gewoonlijk naar harmonie, of een manier om de goede vrede te bewaren. Anderzijds is het soms nodig om een duidelijk standpunt in te nemen, of je stem te laten horen als iemand over je grenzen gaat.
Eerst en vooral is het belangrijk om te weten dat er een verschil is tussen kritiek en feedback. Kritiek geef je op de persoon, feedback geef je op het gedrag dat iemand stelt. Feedback leent zich daarom gemakkelijker tot verbindende communicatie dan kritiek. Daar ligt natuurlijk de vraag wat het doel is van de boodschapper. Wil hij gewoon zijn gelijk halen? Of wil hij een constructief gesprek aangaan? Wanneer je een gesprek begint door de ander in een hoek te duwen, blijft daar immers weinig ruimte voor. Indien je de ontvanger bent van een aanvallende boodschap, heb je wellicht iets aan onderstaande tips.
5 tips om positief om te gaan met kritiek.
1) Wees mild voor jezelf.
Misschien voel je in eerste instantie vooral woede naar de ander toe, of misschien ben je net kwaad op jezelf. Het kan ook zijn dat schaamte de overheersende emotie is bij jou. Dat je kritiek krijgt, betekent misschien dat je tegen de stroom bent ingezwommen, of dat je je stem hebt laten horen. Dat maakt je kwetsbaar en dan komt een aanvallende boodschap soms extra hard binnen. Laat al die emoties maar even toe, want ze maken je menselijk.
2) Deel je ervaring met iemand die je vertrouwt.
Weet je wat er gebeurt als je een ervaring waarbij je schaamte voelt niet deelt? De schaamte wordt groter. Deel je verhaal daarom met iemand die een klankbord voor je is, iemand die je aanmoedigt en ondersteunt. Ook hier is kwetsbaarheid voor nodig. Het mooie is gelukkig dat nadat je die kwetsbaarheid hebt getoond, je meer verbondenheid zal ervaren met je vertrouwenspersoon.
3) Wacht even om (al dan niet) te reageren tot je ruimte hebt gegeven aan je emoties.
Het zal moeilijker zijn om de impulsen van je peuterbrein te onderdrukken als je het gesprek aangaat wanneer je nog emotioneel bent. Die impulsen van ons peuterbrein, ook wel gekend als vechten – vluchten – bevriezen, zijn ons primair overlevingsinstinct dat in actie schiet wanneer we ons bedreigd voelen. Dit maakt een volwassen reactie op dat moment een grote uitdaging. De vraag is natuurlijk of je überhaupt wil reageren. Is die persoon of die reactie je tijd en energie waard?
4) Tenzij je de kritiek niet voor de eerste keer hoort, neem je een aanvallende boodschap best met een korrel zout.
Zeker als je de boodschap via een geschreven bericht krijgt, wat vandaag de dag vaak voorkomt. Mensen durven veel meer neertypen in een bericht dan ze ooit recht in je gezicht durven zeggen. Het voelt veiliger en gemakkelijker om kritiek te geven van achter een schermpje.
Brené Brown (auteur van o.a. De moed van imperfectie en De kracht van kwetsbaarheid) neemt daar een duidelijk standpunt in. Zij zegt: “If you are not there in the arena with me, I’m not interested in your feedback.” Ze verwijst daarbij naar de quote van Théodore Roosevelt:
“It is not the critic who counts; not the man who points out how the strong man stumbles, or where the doer of deeds could have done them better.
-Theodore Roosevelt
The credit belongs to the man who is actually in the arena, whose face is marred by dust and sweat and blood; who strives valiantly; who errs,
who comes short again and again… who at the best knows in the end the triumph of high achievement, and who at the worst, if he fails,
at least fails while daring greatly.”
Wanneer je je zichtbaar opstelt en wanneer je je ware zelf toont aan de wereld, is dat op zich al heel moedig. Zelfs als je faalt, sta je tenminste voor wie je bent.
5) Maak gebruik van je inlevingsvermogen.
Hoe een ander reageert, zegt vaak veel meer over de ander dan over jou. Stel, iemand begint met slijk te gooien. In plaats van meteen slijk terug te gooien, probeer het eens om te keren. Wat heeft die persoon meegemaakt dat hij of zij de nood voelt om zo te reageren? Wat heb jij bij hem of haar getriggerd? Deze oefening helpt je bovendien om kritiek niet al te persoonlijk te nemen.
Het helpt om stevig in je schoenen te staan.
Je kan kritiek gemakkelijker relativeren als je een goed gevoel van eigenwaarde hebt en dicht bij jezelf kan blijven. Als je weet wie je bent en waarvoor je staat, zal je minder snel uit het lood geslagen zijn. Je bent dan namelijk niet afhankelijk van de mening van een ander om je goed in je vel te voelen.
In het Coachingstraject Zelfliefde werk ik ook op eigenwaarde en dicht bij jezelf blijven. Wil je weten hoe zo’n coachingstraject precies verloopt? Dat lees je hier!